KIRIM VE NOGAY TATAR YEMEKLERİ

facebook sayfamız tıklayın/TATAR YEMEKLERİ OKYANUSU
Beğen


ANA SAYFA YENİ TARİFLER FACEBOOK İLE ETKİLEŞİMLİ OLARAK YAPILACAKTIR.YORUMLARINIZLA PAYLAŞIMLARINIZLA KATKIDA BULUNUN

TATAR AŞLARI, TATAR MUTFAĞI VE TATAR MUTFAK KÜLTÜRÜ HAKKINDA HER ŞEY

15 Nisan 2008 Salı

KALAŞ (GEVREK-SİMİT)



Kırımda bir simit satıcısı

Kırımda bir simit fırınını gösteren gravür

Kırım-Yalta-Dereköy'de bir simit fırını

(Fotolardan anlaşılıyor ki, Kırımda simit/gevrek formunda kalaş isimli hamurişi günlük hayatta yer bulmuş)


GEVREK SİMİT


İstanbulda simidi Eskişehir unundan Kumkapı fırınından diye satarlardı
bu satış şekli, bu reklam durup duruken çıkmamıştır herhalde diye düşünürdüm,
ancak Eskişehir simidinin meşhur olmasının sebebi unu sebebiyle değildir diye düşünüyordum, un undur yani, taki bu alttaki yazıyı okuyuncaya kadar aklımda bir soru olarak kalmıştı
Eskişehir simidinin özelliği ununda değil pişiriliş şeklindeymiş, anneme de sordum benzeri şeyleri anlattı, Eskişehirdeki simit fırınlarında taştan pekmek kazanı olurmuş ekmek hamurları bir sopaya dizilip sıcak pekmez kazanına bırakılıyormuş , fazla bekletmeden haşlayıp yine sopayla kazanın içinden topluyorlarmış , sonra üzerini susamlayıp fırına veriyorlarmış.

İlginç bir bilgi daha ortaya çıktı yazıda İzmir kumrusunun atababası da tatarların yaptığı simitmiş.


"Öncelikle gevreğin tarihçesinden bahsetmek gerek. 450 yıl önce Kırım
Değirmendağı mevkinden gelen Tatar Türklerinin İzmir'e yerleşmesiyle
birlikte gevrekte İzmir'e gelmiş oldu. Tatar Türkleri geleneksel yiyecekleri olan gevreği, İzmir'de daha büyük boyutta ve gene İzmir'de yetişen sultani üzümlerinden hazırladıkları şerbetle yapmaya başladılar. daha sonraları bu gıda maddesini sandviç şekline getirerek arasına peynir, domates ve biber koyarak kumru yapmaya başladılar. daha sonralarda ise, kumru Çeşme'de arasına sucuk, salam, sosis gibi maddeler konarak sıcak sandviç şeklinde üretilmeye başlandı.

Gevrek mi simit mi sorununa geldiğimizde ise, gevrekle simit farklı
şeylerdir. onun için
"- onun adı gevrek olur mu bilader siz salaksınız, koca Türkiye'de
herkes simit diyo, bi siz gevrek diyosunuz, bi siz mi biliyonuz herşeyi"
şeklindeki tartışmalar son derece yanlış ve gereksiz tartışmalardır.

farklı nesneler olmasının sebebi pişirilme esnasında ortaya
çıkmaktadır.
bizim gevrek dediğimiz nesne mayalı hamur, kızgın pekmez dolu
havuzlarda bir süre pişirildikten sonra üzeri susamlanır ve fırına verilerek tekrar
pişirilir. burada iki kez pişirme uygulanır ve bu sayede gevreğin çıtır
çıtır olması sağlanır. simit denen nesne de ise hamurun üzerine
sulandırılmış soğuk pekmez sürüldükten sonra üzeri susamlanır ve
ardından pişirilir. ayrıca gevrekle simidi yuvarlama işleminde de farklık
vardır. simit bükülerek yuvarlanırken, gevrek düz olarak yuvarlanır.

yani gevrekle simit arasındaki benzerlik, sadece şekil ve hammadde
benzerliğidir. yapılma teknikleri ve tatları tamamen birbirinden
farklıdır.
gevrekle simitin aynı şeyler olduğunu idda etmek imambayıldı ile
karnıyarığın aynı şey olduğunu idda etmekten bir farkı yoktur."

(internette böyle bir yazı dolanıyor, "değirmendağı gevrek tatar" yazıp google da aratırsanız bulursunuz, ancak 450 yıl öncesinden böyle bir bilgiyi süzüp almak zor gibime geliyor, bırakın gevreği 450 yıl önce tatarların değirmendağına yerleşmesiyle ilgili bilgiyi bile süzüp almak, bulmak zor iş, ancak ateş olmayan yerden duman çıkmaz, nesilden nesile ulaşmış bir bilgi olabilir.)

yemeklerle ilgili bilmeceler - tapmacalar

Aş - Yemekler

Qalaçlanıp oñarğan, Qatmerlenip burulğan, Aşap körseñ, bilirsiñ: Eti içine doğralğan. (Burma)

Astı hasır, Üstü hasır, İçi ise may sasır. (Köbete)

Aqtır özü – qar degil, Özü ballı – bal degil. (Şeker)

Aqtır onıñ qaftanı, Sarı çıqa fistanı. (Yımırta)

Aqtır – içkige tökerler, Qaradır – aşqa seperler. (Süt ve qara biber)

Aldır renki, gül kibi, Al yanaqlı, qız kibi, Tañlay bilir dadını, Tatlı, solaq bal kibi. (Gülbe şeker)

Alla-alla alâmet, İçi tolu qıyamet. Aq saldım, qızıl aldım, Pek lezetli bu nimet. (Furun, ötmek)

Başta özüni soyğanlar, Soñ içini oyğanlar, Pirniçnen qarıştırıp İçine qıyma qoyğanlar. (Biber dolması)

Belini buvğan, Suvğa çomğan. (salma)(Maqarne)(belibükme)

Bir bardağım bar, Eki türlü suvu bar: Biri sarı, biri beyaz, Sallasañ da, qarışmaz. (Yımırta)

Bir keseçik fil taşı, İçinde beyler aşı. Onı pişirseñ – aş olur, Pişirmeseñ – quş olur. (Yımırta)

Bir sürü qoy suvğa ketti, Suleyman batır artından yetti. (Ufaq aş ve kevgir)(kaşıkbörek)

Buznı qırsañ – kümüş çıqar, Kümüş içinden altın çıqar. (Yımırta)

Kiçkeneçik bor taş, İçinde bar bizge aş. (Yımırta)

Kâğıttan qazan astım, Qaynadı, pişti. Aqıllığa ayttım – Añladı, bildi. Aqılsızğa ayttım – Şaqıldadı, küldi. (Yımırta)

Qazançığım qalaylı, Pişirgen aşım qolaylı. (Yımırta)

Qalbiñni şeñletir, Özüñni söyletir, Adamnı keyfletir, Meclisni şeñletir. (Şarap)

Qatlaması qırq qat, Furunıña qoy, qızart. Bal-yağ ile yaqıla – Gülbe şeker ne acet? (Baqlava)

Qaşıq üstünde yatam Ayaqlarım uzatam. (Laqşa)

Lezetlidir baldan, Alınır gölden. (Tuz)

Maqassız kesile, Yipsiz tikile. (Ufaq aş)

Men bir beyaz topçıq taptım, Bassañ – parlanır. Yarısı beyaz, yarısı sarı, Pişirseñ – aşalır. O nedir? (Yımırta)

Meni ayrı aşamaylar, Mensiz de iç yaşamaylar. (Tuz)

O yağı qaya, Bu yağı qaya, İçi tolu eki tüs maya. (Yımırta)

Özü şingen, suv degil, Aq olsa da, qar degil. (Süt)

Opladım, opladım, Tos-tomalaq topladım. (Sarma)

Sarı suvda sandal oynay. (Çiberek)

Suv içinde qayası, Özündedir mayası. Onsız yemek yeyilmez, Eyidir, fena – deyilmez. (Tuz)

Suvda doğa, suvdan qorqa. (Tuz)

Suvda yatsa – batmaz, Qarda yatsa – qalqmaz. (Yağ)

Sırtı taştan, İçi aştan. (Yımırta)

Tapmacamnıñ tapı yoq, Qaşığımnıñ sapı yoq. (Qaşıq aş)

Tarı septim torğayğa, Oyun ettiler boğdayğa. Et şorbasında o pişer, Er kes özüne eşer, Çapa qaşıq, çala qaşıq, Er kes evde oña aşıq. (Pasta)

Taş kibi, qattı, Bal kibi, tatlı. (Şeker)

Ev töpesi oyuldı, İçindeki coyuldı. (Köbete)

eşyalar


Ağızı bar, aşamay, Qulağı bar, eşitmey, Ayağı bar, atlamay, İçinde suv şaltıray. (Samovar)

Alçaçıqtan qar yağa. (Un elev)

Başımda – köbeçigim, Burnumda – eleçigim, Qursağımda amam bar, Belde ise elim bar. (Çaynik)

Bizim evde qadı bar, Egri-bügrü beti bar, Şimdi kelse, körersiz, Küle-küle ölersiz. (Sacayaq)

Bir dane özüm, Biñ dane közüm. (Elek)

Bir kelinim bar. Kelgen, keçken onı öpe. (Meşrebe)

Bir ögüzim bar, Quyruğından tutmağance Aranğa kirmez. (Qaşıq)

İçi qara, tışı aq, İnanmasañ, çıq da kara. (Baca)

İçkiciniñ üç oğlu İçe-içe otura, Asma qara saqallı Üstüne minip otura. (Asma qazan)

Qapı artında oturğan, Qursağını toldurğan. (Quman)

Qara mışıq Quyruğından asılır. (Qoltava)

Qulağı bar – eşitmey, Ayağı bar – yürmey. (Çoyun)

Ot başında oturğan, Qursaçığını toldurğan. (Quman)

Rafta filcan, İçi tolu aq mercan. (Şekerlik ve şeker)

Stol üstünde bir ögüz, Qursağında bar boynuz. (Çaynik)

Suv içip, suv qusa. (Gügüm, çaynik)

Tapmacanıñ tapı qara, Tapmağannıñ yüzü qara. (Tava)

Tögerek aran, Astı boran. (Eleknen un elev)

Uzun aralıq, İçi qaranlıq. (Baca)

Üç ayaqlı, Davul qursaqlı. (Soba)

Üç ayaqlı tartana (qartana?) Küçlüm, dep maqtana. (Soba)

Üç oğlum bar, Üçü de bir quşaq bağlar. (Sacayaq, ocaq)

Çevresi suv, Ortası ateş. (Samovar)

Ev içinde evim bar, İçerisinde toyum bar. (Soba)

Eki qulaqlı saqa Adamlarnı baqa. (Qazan)

Közlerimden aqa yaş, Aqqan yaşım ilge aş. (Çeşme)

Yel dayın eser, Terek dayın öser, Qılıç dayın keser. (Ateş)

Yelden öse, Suvdan öle. (Ateş)

Suvdan qorqar, Yelden qaçar, Er şeyni aşar. (Ateş)

Elsiz, ayaqsız oynay, Bizge yemek azırlay. (Ateş)


Terek ve meyvalar

Aldım – bir dane, Açtım – biñ dane. (Nar)

Alçaçıqtır dalları, Incıtadır elleri, Al-revan qan eter, Alam deseñ, elleri. (Qızılçıq)

Astı teri, üstü teri, İçinde ballı yeri. (İncir)

Astı carı, üstü carı, Ortasında biñ bir tarı. (İncir)

Attım rafqa Bir quru qafa. Aşaması tatlı, Maymun sıfatlı. (Ceviz)

Aş, aşnıñ içinde – taş, Taş içinde kene aş. (Zerdali ve onıñ çegirdegi)

Aşı – suv, topraq, Başı – kün, yapraq. (Terek)

Babası Ümer oca, Anası Yayma qadın, Qızı güzellerden güzel, Oğlu cıyınlarda kezer. (Yüzüm kütügi, asması, yaprağı, salqımı)

Bir buzavnı aydadım aranğa, Quyruğı qaldı qolumda. (Kiraz)

Bir keseçik fil taşı, İçinde bekler aşı. (Fındıq)

Bir kiçkene fil taş, Yerge tüşse, sınmaz. Yapıcılar yapalmaz, Anahtarnen açılmaz. (Fındıq)

Bir kiçkene fuçuçıq, İçi tolu turşuçıq. (Limon)

Dört kelindeş Bir kölmekniñ içinde. (Ceviz aşı)

Yemesi hoş, özü datsız, Çoq yegenler olur alsız, Körmesi hoş, özü hassız. (Kiraz)

Yeşil doğar, sararır, Hastalarnı oñarır, Dertlerge şifalıdır, Cümlege faydalıdır. (Limon)

Yeşil yapraq sallanır, Sallandıqça allanır, Qızara-qızara al olur, Cümle oña hoşlanır. (Alma)

Yeşildir paltosı, Sarıdır urbası. Qırq teşigi bar, İçinde aşı bar. (Badem)

İnesiz, yipsiz tizilgen boyuncaq, Tabiat tizgen, qol üzgen, (Yüzüm salqımı)

Yımırtadan küçük, Filden büyük, Zeerden accı, Baldan tatlı. (Ceviz: teregi, qabuğı, aşı)

Kelinimniñ qaftanı qırq yamavdan, Qorqu bilmey o balta ve yamavdan. (Odun kesilgen kütük)

Kemigi bar, eti yoq, Terisi bar, tükü yoq. (Ağaç)

Kiçkene bir haneniñ Sekiz odadır içi, Odalarda sıranen Oturır yüzer kişi. (Nar)

Qarını yarıq pitedir, Çegirdekten yetedir, Çoq yemesi yaramaz Sıtmağa meyil beredir. (Erik)

Qutu içinde qutu. (Ceviz)

Qışta ve yazda Bir tüste ola. (Çam teregi)

Qışta qarara, Yazda yeşere. (Terek)

Öse, öse bilinmez, Közge asla körünmez. (Terek tamırları)

Saqallı doğa bitimi, Arçımaq kerek betini, Beş oladır yetimi, Yemeli onıñ etini. (Muşmolla)

Terek üstünde Kilitli sandıq. (Ceviz)

Tögerektir, yem-yeşil, Maqbul meyva yemege, Tabiat neler yarata İnsan içün yemege! (Armut)

Tos-tomalaq taş, İçi tolu aş. (Ceviz)

Uzaqtan kelir bir gemi – Gemiciler bilmey onı. Geminiñ içi sandıq tolu – Sandıqçılar bilmey onı. Sandıqnıñ içi yarçıq tolu – Yarçıqçılar bilmey onı. Yarçıqnıñ içi şişe tolu – Şişeciler bilmey onı. Şişeniñ içi şerbet tolu – Şerbetçiler bilmey onı. Şerbetniñ içi inci tolu – İnciciler bilmey onı. (Nar)

Uzaqtan kelir fuçuçıq, İçi tolu turşuçıq. (Limon)

Çatır-matır yatarman, Yerge tamır atarman, Kim de kelip qapsa, Balnen şeker tatırman. (Yüzüm)

Çegirdegi qaplıca, Yemesi onı tatlıca. (Hurma)

Çegirdegi tatlıca, Özü olur sarıca, Bagçasına varınca Közüñ toyar yegence. (Zerdali)

Çeriklidir, tüklüce, Haselidir yemede, Onıñ yahşı lezeti Yüklü qadın ilâcı. (Ayva)

Çeçek açmaz, meyva ketirir. (İncir)

Egri-bükri babası, Yayma qadın anası. Şekerden tatlı qızı bar, Zeerden accı oğlu bar. (Yüzüm tüpi, yapraq, salqım, şarap)

Yüregi yoq qanı aqa, Çin söyledim, deme şaqa. (Qara dut)

Yavaş-yavaş dal olur, Yeşil ekeç al olur, Tutacaq olsañ, saqt ol, Eki eliñ qan olur. (Dut)

Yazda kiyine, Qışta soyuna. (Terek)

Yazda salqınlatır. Küzde aşatır, Qışta sıcaqlatır. (Terek)

SEBZE VE QAVUN-QARPIZ


Alçaçıq boylu, Qadife tonlu. O nedir? (Patılcan)

Alçaçıq bir boyu bar, Al qadife tonu bar. (Qırmızı biber)

Anterisi çoq, Dögmesi yoq. (Qapısta)

Arşındır boyu, Yeşildir soyu, Aqtır qanı, Suvdır canı. (Hıyar)

Astı qıllı, aq qaftanlı, Pek yahşı yaratılmış, Çerik bitmiş, accı tilli. (Sarımsaq)

Astı sarı, üstü sarı, Ortasında pek çoq arı. (Qabaq)

Astı tüklü, Üstü puskülli. (Soğan)

Açıq yeşil tüslenip, Yaz başında o pişe. Kimerde çapçaqqa tizile, Kimerde salatqa tüşe. (Hıyar)

Accı tilli, Astı qıllı. (Soğan)

Başı yer astında, Saçları yer üstünde. (Soğan, sarımsaq)

Başı yeşil – yemiş degil, Üstü qara – kömür degil, İçi beyaz – penir degil, Quyruğı bar – sıçan degil. O nedir? (Qara turup)

Beş arifli bir sözdir, Aşalğan şey adıdır. Oñlu-sollu oqulır, Kene aynı manadır. (Qabaq)

Dülber zindanda, Saçları soqaqta. (Çükündir)

Yer astında – saqallı. (Soğan, sarımsaq)

Yer astında çipçeli tavuq. (Qartop)

Yer astında ciren at, Atnıñ terisi yedi qat. Soyarsıñ da aşarsıñ, Aşağanda ağlarsıñ. (Soğan)

Yerde yatqan taş kördim, Tuzsız pişken aş kördim. (Qabaq)

Yer astında qara bardaçıq. (Qara turup)

Yer astında qızıl bardaçıq. (Çükündir)

Yer tübünde qızıl horaz. (Soğan)

Küçüçik yurt, İçi tolu qurt. (Qabaq)

Qara-qara maqara, Kesip alsañ, ağara. (Qara turup)

Qapısı yoq, penceresi yoq, İçinde musafiri çoq. (Hıyar)

Qat-qat qatlançıq, Qatlamadan ap-açıq, Terek deseñ, yapraq, Yatqan yeri topraq. (Qapısta)

Qatlamaday qabarğan, Yımırtaday açılğan. (Qapısta)

Qat-qattır, Qatmer degildir. Qırmızıdır, Alma degildir. (Soğan)

Özü şarday, İçi qanday, Damı balday. (Qarpız)

Öskende üstüni aşaylar, Pişken soñ astını aşaylar. (Soğan)

Tabiat qura binanı Pıçaq aça qapını. (Qavun, qarpız)

Taşlar, çuqurdamısız? Sararğan meyvamısız? Dünya bazarğa kelgen – Siz daa yuqlaymısız? (Qartop)

Tös-tögerek, qap-qara, Kesseñ, içi qarara. Sıçavulday quyruğı, Sofralarda tapıla. (Qara turup)

Top kibi, tomalaq Qapalı bir qutudır. Qan kibi, qırmızı Em, bal kibi, tatlıdır. (Qarpız)

Tos-tomalaq – qarpız degil, Sap-sarı o – may degil, Quyruğı bar – sıçan degil. (Şalğam)

Urbası çoq, Dögmesi yoq. O nedir? (Qapısta)

Çeriklidir kuskulü, Tübündedir puskulü. (Sarımsaq)

Evni aşqa toldurğanlar, Qapı qoymağa unutqanlar. (Qavun, qarpız)

Eti semiz, ayağı yoq, Terisi bar, canı yoq. (Çükündir)

Yarsañ – içi qandayın, Aşasañ – özü baldayın. (Qarpız)

ZAHİRE VE BAŞQA ÖSÜMLİKLER Ağızı yoq, adamnı tişler. (Tiken)

Altın baş, qamış ayaq, olur aşayt. Ne ekenin men aytmayım, özüñ ayt. (Boğday başağı)

Attır, ottır, arnauttır, Ağızı yoq, özü tişley. (Qıcıtqan)

Deñiz degil, dalğalı. (Boğday ızanı)

Yeşil qılıç el keser. (Qamış)

Yeşil şalvar içinde tüklü hıyar. (Mısırboğday)

Yol yanında vay-vay. (Tiken)

Qat-qat tonu bar, Qarçığaday boyu bar. (Qınlı mısırboğday)

Qutuçıq açıldı, Sarı yipek saçıldı. (Tarı)

Oşamay o ateşke, Zarar ketire er işke, Er kes ondan qaça, Ayağını saqt basa. (Tiken)

Pıtaq üstünde filcan, İçinde beyaz mercan. (Pamuq)

Sapı onıñ kümüştir, Al boynuña iliştir. Menim saña söylegenim Yapraqsız bir yemiştir. (Mantar)

Suv tübünde Sarı altın. (Tüy)

Tabiat yapar, Adam yulqar, Ayvanlar onı taptar. (Boğday, arman basuv)

Turalar göl qarşında, Quyruqları başında. (Qamış)

Er kün saba künge baqar, Qara-beyaz mercan taqar. (Künaylan)

4 Nisan 2008 Cuma

ТРАДИЦИОННАЯ ПИЩА И ЗАСТОЛЬНЫЙ ЭТИКЕТ

Традиционная пища любого народа является существенным элементом его материальной культуры и формируется на протяжении всей истории народа. При формировании комплекса традиционной пищи большое значение играют физико-географическая среда, флора и фауна исторической территории народа, так как все это накладывает отпечаток на хозяйство, которое является основным источником пищи. Крымскотатарская национальная кухня насчитывает множество кулинарных рецептов. Это связано прежде всего с тем, что Крымский полуостров, являясь краем с прекрасными климатическими условиями, имеет богатую растительность и животный мир. Мясо, рыба, овощи, фрукты, молочные продукты — все это нашло отражение в традиционной пище крымских татар.

Разнообразие блюд крымскотатарской кухни связано также и с тем, что на протяжении своей истории крымские татары соприкасались с культурой Греции, Италии, Турции, Украины, Кавказа, России и других стран. У субэтнических групп крымских татар имеются и местные особенности в питании, например, более широкое употребление овощей, фруктов, рыбы у южнобережцев, мясомолочных продуктов — у степняков и т. д. Но при этом везде готовят и общенациональные блюда.

Мясная пища. Мясо являлось традиционной пищей и употреблялось в различных видах. Очень распространено было баранье мясо и говядина. Мясо употребляли в свежем виде, также широко практиковалась заготовка впрок. Вяленое мясо называлось къакъач и бастырма. Нарезанную на мелкие куски баранину поджаривали на внутреннем жире с луком (къавурма). Иногда ее собирали в специальную посуду, заливали жиром и в таком виде долго хранили. На зиму мясо солили в специальных деревянных кадках (чапчакъ) в рассоле (саламура). Из баранины с чесноком и другими специями изготавливали копченую колбасу (суджукъ, асып). Широко употреблялось жареное на вертеле мясо (шиш кебабы) и мясо, зажаренное на угольях (кебап). В качестве праздничного блюда готовили различные виды плова (пиляв). Кхарактерным блюдам крымскотатарской кухни относятся также голубцы: из виноградных листьев (япракъ сармасы), капусты (пахана сармасы), перца (бобер допмасы).

Забой животных у крымских татар производился строго определенным образом. В случае какого-либо отклонения от религиозных предписаний при забое верующие не употребляли мясо в пищу.

Мучная пища довольно разнообразна. Еду готовят на пару, варят, жарят. Широко распространены среди крымских татар различные пироги, начиненные мясом, картофелем, тыквой, рисом, сыром, орехами и другими начинками, нередко слоенные (кобете, бурма, локъум, пите). Особой популярностью пользовались пресные пирожки с бараньей или говяжьей начинкой, жаренные в масле (чиберек) или без масла (янтыкъ), а также пельмени (къашыкъаш, или татараш), отварная лапша с фасолью (сюзме бакъла), отварные кусочки теста (макъарне, акъчачыкъ), приправленные молотым орехом или простоквашей с чесноком. На похоронах готовили ритуальную пищу: муку, жаренную в масле (эльва), и небольшие лепешки из дрожжевого теста без начинки (къатлама). В специальных печах (фурун) пекли пшеничный или ржаной хлеб (отьмек), а также различные виды изделий из теста (комеч, къалакъай, къалач; малай — только из кукурузной муки). Распространена была также круто заваренная из проса, риса, гречки каша (паста), иногда с тыквой. Из сладких мучных изделий можно отметить приготовленное на масле и сметане печенье (къурабие), рогалики с орехом (джевизли бойнузчыкълар), различные виды иных сладостей — шекер къыйыкъ, къадайыф, бакълава.

Молочная пища также отличалась широким разнообразием. Она в большом количестве заготавливалась впрок в твердом и заквашенном виде. Основное место среди молочных продуктов занимает кислое молоко (къатыкь, ёгъурт), а также засоленное, густое кислое молоко (сюзме къатыкъ) и творог (ырымчыкъ). В деревянных кадушках (кубу) хранились сливки (къаймакъ) и сливочное масло (сарыягъ). Широко использовались различные сыры (пенир, къашкъавал), изготавливаемые из коровьего, козьего и овечьего молока. Употреблялся целебный напиток из кобыльего молока (къумыс), а также напиток из густого кислого молока, разбавленного подсоленной водой с чесноком (язма, айран).

Прочая пища. В традиционную пищу крымских татар входят также различные Фрукты и овощи. Яблоки, груши, абрикосы, кизил, слива, шелковица, маслины, хурма, инжир, черешня, вишня, персики, виноград употреблялись в свежем виде, сушились впрок (кертме къуру). Из них также варили варенье (татлы) и готовили густой, похожий на мед навар (бекмес). В горных и предгорных районах особенно широко употреблялись лесные орехи (фындыкъ), грецкие орехи (джевиз), миндаль (бадем), различные корнеплоды (чеснок, лук, редька, морковь и др.), бахчевые (тыква, арбузы, дыни), бобовые (фасоль, горох, чечевица) и овощные культуры (капуста, помидоры, перец, огурцы, баклажаны), которые обязательно солились на зиму (туршу). В Крыму грецкий орех в том или ином виде не сходил со стола круглый год. Его ели с хлебом, использовали в качестве начинки пирогов (бурма), сладких блюд или пересыпали растертым орехом мучные блюда (макъарне, сюзме ириаш, сюзме татараш). По свидетельству турецкого путешественника XVII в. Эвлия Челеби, на Южном берегу Крыма мягкий климат позволял выращивать лимоны, апельсины, оливки, инжир, гранаты и другие фрукты, "от которых человек не может оторваться". Заметное место в питании занимали яйца (йымырта). Их подавали к столу сваренными всмятку или вкрутую, добавляли в тесто или готовили яичницу (къайгъана).

Широко употреблялась в питании также птица, как домашняя, так и дикая, и прочая дичь. Среди жидких блюд большое место занимают различные виды супа (шорба): мясные, овощные, молочные. Иногда в суп кладут кусочки теста, размеры и форма которых имеют различные названия. В соответствии с этим называют все кушанье: лакъша, салма, алюшке, умач.

Из напитков, кроме вышеупомянутых, также следует отметить кофе черный (къара къаве), со сливками (къаймакълы къаве) или с молоком (сютлю къаве), являющийся традиционным напитком, составляющим обязательное угощение для гостей, чай, сладкий напиток с лимоном (шербет), компот из сухофруктов (хошаф). Из проса или ячменя изготовляли хмельные напитки (боза, махсыма). Крымскотатарский застольный этикет имел свои особенности. Так, например, на самом почетном месте во главе стола (тёр) садился глава семьи — отец, рядом с ним — мать, затем располагались старшие и младшие дети. Если в семье были старики или гости, то самые почетные места предоставлялись им. Старших уважали как хранителей семейных традиций и носителей культурных ценностей народа. Необходимо отметить, что перед едой обязательно мыли руки. Первым к пище со словом "Бисмилля" ("Во имя Аллаха!") приступал глава семьи, а затем и все остальные участники трапезы. Нарушение этого порядка считалось признаком невоспитанности. После окончания трапезы не вставали из-за стола до тех пор, пока старший не прочитает короткую молитву (софра дувасы), которая включала в себя аят из Корана и благопожелания, обычно в рифмованных строках. Характерной особенностью благопожеланий периода ссылки было также пожелание всем крымским татарам возвращения на Родину в Крым.

В качестве образца благопожеланий можно привести два примера:

1. Эльхам дюлилля берекет берсин! Чевре якътан келеберсин. Бизге душман олгъан падишаларгъа Алла инсаф берсин. Бизлерге де Ватангъа къайтмагъа къысмет этсин! Ашларынъыз ашсын, къазанлардан ташсын! Не гузель ашынъыз, юзге кельсин яшынъыз! Аминь!

(Хвала Аллаху, дающему изобилие. Пусть со всех сторон приходит достаток. Пусть правителям, враждебным нам, Аллах даст человечность, а нам ниспошлет счастье возвращения на Родину. Желаем, чтобы еды у вас было много, казаны переполнены. Какая вкусная у вас еда, живите вы лет до ста. Аминь!)

2. Дайма девлет, насибу дженнет, ханелерге берекет, укюметимизге девлет, топракъларына берекет, аскерлерине къувет, барышыкъ огърунда мувафакъиет Алла насип эйлесин! Джумлемизге Ватанымыз — Къырымгъа къавушып, балаларымызнынъ, торунларымызнынъ ферагъыны корьмеге Алла насип эйлесин. Аминь!

(Пусть Аллах дарует постоянное благополучие, райское счастье, достаток всем домам, государству — богатство, земле — изобилие, солдатам — силу и успеха в деле мира. Пусть Аллах пошлет всем нам счастье воссоединения с Родиной — Крымом и увидеть радость наших детей и внуков. Аминь!)

Затем все благодарили хозяев и вставали из-за стола.

google çevirisi

GELENEKSEL GIDA VE ЗАСТОЛЬНЫЙ Ahlak

Herhangi bir ulusun geleneksel yiyecek tarih boyunca insanların kendi maddi kültür ve formlar önemli bir unsurudur. Ne zaman geleneksel yemekleri oluşturma karmaşık çok önemli bir fiziksel coğrafi çevre, bitki örtüsü ve insanların tarihi bölgenin faunası yanı tüm bu ekonomisine olan gıda temel kaynağıdır baskı koyar gibi oynuyor. Kırım Tatar Milli mutfak çok tarifleri vardır. Bu esas olan da, Kırım yarımadası, mükemmel bir iklim koşullarına sahip bir yer, zengin flora ve fauna sahip olabilir. Et, balık, sebze, meyve, süt ve süt ürünleri - tüm bunlar Kırım Tatarları, geleneksel yiyecek yansıtılır. Çeşitli yemekler ve Kırım Tatar mutfağının da gerçeği ile bağlantılı olduğunu ve tarih boyunca, Yunanistan, İtalya, Türkiye, Ukrayna, Kafkaslar, Rusya ve diğer ülkelerin kültürü ile Kırım Tatarlarının dokunmayın. , Yuzhnoberezhtsev et ve süt gelen sebze, meyve, balık daha fazla kullanmak gibi bir alt-Kırım Tatarlarının etnik grup da yerel gıda, ürünler - Stepnyak vb Ama bu her yerde aynı, ve hazırlamak ulusal yemekler. Et yiyecek. Et geleneksel yiyecek ve çeşitli türleri kullanılmaktadır. Bu Baranja et ve et dağıtıldı. Et taze şeklinde tüketilmesi de yaygın mağaza giriş uygulama olduğunu. Aptal denir kakach ve bastyrma. Soğan (kavurma) ile yerli koyun yağ üzerinde tost küçük parçalar halinde Dilimlenmiş. Bazen özel bir çanak olarak toplanan ve uzun treasured şeklinde yağ döküp. Kışın et özel ahşap tekne salamura olarak (chapchak) (salamura) olarak tuzlu. Kuzu sarmısak ve diğer baharat yapılan sosis füme (sudzhuk, asyp). Yaygın bir şiş kebap (şiş kebap), ve et zazharennoe kömür (kebabı) kullanılmıştır. Gibi şenlikli yemekler plov (pilyav) farklı türde tarafından hazırlanmıştır. Kharakternym Kırım Tatar mutfağının yemekleri lahana: include üzüm Yaprak (Yaprak sarmasy), lahana (kasık sarmasy), biber (kunduz dopmasy) ve. Hayvanların Kırım Tatarlarının at katletmeye bazı yollar kesinlikle yapılır. Dini müminlerin karşısında şartları herhangi bir sapma olması durumunda gıda için et kullanmıyordu. Un Gıda oldukça zengindir. Gıda, yavru balık pişirmek Steaming ile hazırlanmıştır. Yaygın Kırım Tatarlarının farklı pies arasında dağıtılan) genellikle puf (kobete, Burma, Lokum, pite et, patates, kabak, pirinç, peynir, ceviz ve diğer dolguları doldurulmuş. Kuzu veya Dana doldurulmuş, (chiberek) veya petrol yağlıboya (yantyk) kızarmış ile Özellikle popüler taze pies yanı sıra köfte (kashykash veya tatarash), bakla (syuzme bakir), erişte kaynatilmis (makarne, akchachyk hamur parçalarını kaynatilmis ), sarımsak ile zemin deli veya lastik ile terbiyeli. Cenaze törensel olarak, maya ve hamur küçük kek (katlama) salmastra ile gıda: Un, yağ (Elva) olarak kızarmış pişmiş. Özel fırınlarında () pişmiş buğday veya çavdar ekmeği (otmek) yanı sıra, hamur ürünleri ve (Komech, kalakay, kalach; Malayca - mısır unu sadece yapılan çeşitli) furun. Aniden darı, pirinç, balkabağı ile bir karabuğday püresi (yapıştırmak), bazen imzalandı dağıtılır. Tatlı pasta ürünleri tereyağı ve ekşi krema bisküvi (kurabie), deli ile bagels (dzhevizli boynuzchyklar olarak) pişmiş olduğunu Gönderen, tatlılar çeşitli - Shekera kyyyk, kadayyf, Baklava. Süt yemekleri de çok değişir. Bu büyük miktarlarda ve mağaza bir katı formu zakvashennom yılında hasat olduğunu. Süt ve süt ürünleri Ana yer ekşi süt (katyk, egurt) yanı sıra, kalın kesilmiş süt (syuzme katyk) ve lor (yrymchyk) tuzlu olduğunu. Ahşap kadushkah (Küba) olarak () saryyag Kremin (Kaymak) ve tereyağı tutulacak. Çok çeşitli peynirler de (penir, kashkaval), inek, keçi ve koyun sütü imal kullanılır. , Seyreltik kısrak sütü (kumys) yanı sıra kalın ekşi süt İçki gelen ilaç içmek kullanılır sarımsak ile (Yazma, su tuzlu Ayran). Diğer gıdalar. Kırım Tatarları, geleneksel yiyecek de çeşitli meyve ve sebze bulunmaktadır. Elma, armut, kayısı, kızılcık, erik, dut, zeytin, trabzon hurması, incir, kiraz, kiraz, şeftali, üzüm (kertme Kuru), taze, sushilis deposu kullanılır. Of those, ayrıca, (tatly) ve hazırlamak saat kaynatilmis kalın, yağlı (bekmes gibi bal). Özellikle dağlık ve bayır alanlarda yaygın (soğan, radishes, havuç, vb), melons sarımsak (kabak, karpuz, melons), baklagiller fındık (fyndyk), ceviz (dzheviz), badem (badem), çeşitli kök sebzeler kullanılır hangi mutlaka kış (turshu için) solilis (fasulye, bezelye, mercimek) ve sebzeler (lahana, domates, biber, cucumbers, patlıcan),. Bir formu Kırım ceviz veya başka bir hiç tabloda tüm yıl boyunca kapalı olarak. Bu salmastra pies (Burma), tatlı yiyecekler veya değiştirmek rastertym fındık unu gibi gıdalar (syuzme makarne iriash, syuzme tatarash) kullanılan ekmek ile yemiş. Türk seyahat XVII yüzyılda göre. Evliya Çelebi, Kırım ılıman iklimi ve güney kıyılarında limon, portakal, zeytin, incir, narvardır ve diğer meyveler büyümeye izin üzerine, "olan bir kişinin ilişkisini değil. Önemli olan diyetlerine yumurta (yymyrta) idi. Bu tablonun veya haşlanmış yumuşak vkrutuyu kaynatilmis, hizmet edilen hamur veya pişmiş omlet (kaygana) eklenir. Yaygın yiyecek bir kuş gibi, ev olarak kullanılan ve yaban ve diğer oyun. Sıvı gıdalar arasında büyük bir yer çorbası (shorba): et, sebze, süt farklı türde işgal. Bazen çorba, hamur boyutu ve şekli farklı isimleri var parçalarını koymak. Bu çağrıya her çanağı: laksha, Salma, alyushke, umach doğrultusunda. Bir içecek ki, yukarıda da belirttiğimiz gibi olması gerektiğini kahve siyah daha (Kara kave) krem ile (kaymakly) kave veya diğer süt (syutlyu kave), hangi yemek misafirler, Çay, bir limon (şerbet) ile tatlı bir içki için zorunlu bir geleneksel içki, kuru meyve (hoshaf) ve komposto. Millet veya arpa (Bozay, mahsyma) Hop içecekler üretilmektedir. Kırım Tatar masa görgü kendine has. Örneğin, baş tablosu (Ter) at şeref yere aile başkanı - babası onu yanında - annesi, sonra da üst düzey ve küçük çocukların yerleştirilmesi Cumartesi Eğer aile, yaşlı ya da misafir, en şerefli yerleri kendilerine sunulmuştur. Kıdemli aile gelenek ve insan taşıyıcıları kültürel değerlerin onundur olarak saygı. Bu unutulmamalıdır Daha önce bir yemek myli el emin. Sözcüğü "Bismillya birinci gıda" Tanrı'nın adını ( "Ol!") Aile başkanı başlatılan ve daha sonra yemek tüm kalan. Bu düzenin İhlali saygısızlık bir işareti kabul ediliyordu. Kadar üst düzey olan genellikle AYAT Kur'an ve blagopozhelaniya, dahil kısa bir dua (Sofra duvasy), okumak didn't Yemek sonunda masadan standı didn't satır kafiyeli. Bir özellik blagopozhelany döneminde bağlantılar da tüm Kırım Tatarları arzu edilen Kırım onların yurt döndü. Bir örnek olarak blagopozhelany iki örnek vardır: 1. Elham dyulillya Bereket bersin! Chevre yaktan kelebersin. Bizge dushman olgan padishalarga Alla insaf bersin. Bizlerge DE Vatanga kaytmaga kysmet etsin! Ashlarynyz ashsyn, kazanlardan tashsyn! Güzel değil ashynyz, yuzge kelsin yashynyz! Amin! (Hamd olsun Allah'a, bereket veren olabilir. Tüm partiler refah geliyor edelim. Yöneticileri bize düşman ki, Tanrı insanlığa verir, biz de vatan için mutlu dönmek nisposhlet. Biz, bir sürü yemek sonra, umut aşırı Kazan. Size lezzetli yiyecek ne varsa, Bir yüz yıl önce yaşıyor. Amin!) 2. Devlet para, Nasiba dzhennet, hanelerge Bereket, ukyumetimizge Devlet, topraklaryna Bereket, askerlerine kuvet, baryshyk ogrunda muvafakiet Alla Nasip eylesin! Dzhumlemizge Vatanymyz - Kyrymga kavushyp, balalarymyznyn, torunlarymyznyn feragyny kormege Alla Nasip eylesin. Amin! (Allah iyi kalıcı devlet olmanın, ilahi mutluluğu tüm evlerinde refah, Devlet - mallarını, kara - bu zenginliği, askerler - gücü ve dünyadaki başarı. May Allah yurt - Kırım Özerk, memnun birleşimi hepimiz göndermek ve çocukları ve torunları ve sevinç bakın. Amin!) Daha sonra, tüm ev sahipliği teşekkür ve masadan yükseldi.

Blog Listem