KIRIM VE NOGAY TATAR YEMEKLERİ

facebook sayfamız tıklayın/TATAR YEMEKLERİ OKYANUSU
Beğen


ANA SAYFA YENİ TARİFLER FACEBOOK İLE ETKİLEŞİMLİ OLARAK YAPILACAKTIR.YORUMLARINIZLA PAYLAŞIMLARINIZLA KATKIDA BULUNUN

TATAR AŞLARI, TATAR MUTFAĞI VE TATAR MUTFAK KÜLTÜRÜ HAKKINDA HER ŞEY

28 Temmuz 2011 Perşembe

İRİMŞİK - 119

ŞALKAMAYI YADA SÜT BOZUĞUNU KAYNATARAK ELDE EDİLEN EKŞİMİK
Henüz ot yememiş yavru kuzunun midesi iyice yıkanıp temizlenir ve kurutularak yapılan maya kullanılır.
bu maya ile yapılan yoğurttan alınan şalkama kullanılır

Sütü bozmak için süte ayran katılabilir ve bu şekilde bozulan süt kullanılabilir
Yada kendiliğinden bozulmuş süt kullanılır
Şalkama yada süt bozuğu peynir suyu irimşikden ayrılana dek ısıtılır, beyaz renkli irimşik elde edilir
Eğer yoğurt yayılmadan kaynatılırsa elde edilen irimşik sarı-kavuniçi renkli olur
İrimşik bez torbaya konularak süzülür
Bu taze haliyle yenilebilir
Yada elde edilen irimşikler tavaya yada tepsiye alınıp güneşte kurutulur
Biraz kuruyan irimşikler torbalara alınarak esintili bir yere asılarak iyice kurutulursa daha çok dayanır



"Peynir" sözü, aslında türkçe bir deyiş değildir. Türkçeye farsçadan girmiştir. İlk defa Mısır Memlüklerinin türkçe sözleri ile, eski Anadolu metinlerinde görülür. Mısırda yazılmış sözlüklerde "benir, penir, beynir" gibi farsça formlarda da görülürler. Fakat en önemli olanı, aynı sözlüklerde, yine peynir karşılığı olarak "çıkıt, çiet" gibi, henüz daha tam olarak okunamamış ve tartışılamamış bazı türkçe deyimlerin de görülmesi idi. Peynir anlamına gelen bir diğer türkçe söz ise "irimçik" deyişidir.



"İrimçik" deyişi de, ilk önce Mısır Memlük Türklerinde görülür. Bilindiği üzere bu lehçenin Anadolu ile yakın ilişkileri vardır. Fakat Batı Türklüğünde görülen bu deyiş, henüz daha tam anlamı ile peynir için kullanılmamakta idi. Daha çok "yoğurt yapmak için süt kaynatılırken, kesilmiş olan süte", bu adı veriyorlardı. Halbuki Ortaasya lehçelerinde "irimçik", doğrudan doğruya peynir demektir. Bundan da anlaşılıyor ki, peynir yapmanın türlü usulleri vardı. Eskiden her peynir adı verilen yiyeceğin, bugün yediğimiz peynirlerle aynı olmadığını da, unutmamak lazımdır. Doğal olarak peynirlerin de, bir çok çeşitleri vardı. Örneğin: Bazı Ortaasya Türkleri "beyaz peynir" e, "ağrımşık" adı da verirlerdi. Başka örneklere bakınca, bunun aslının, "ak erimşik" yani, "ak, beyaz peynir" olduğunu da görüyoruz. Aslında bu deyimin, "erimiş, erime" sözlerinden gelmiş olması da muhtemeldir. Türlü çağlardaki peynirler arasında görülen ayrılığı belirtmek için, bugün Türkiyede yediğimiz peynirlerin, Avrupa peynirleri ile aynı olmadığını da hatırlatalım. İrim sözü aslında türkçede, "girdap, çevrinti" anlamına gelir. "Teleme peyniri" gibi adların da, peynirin şekli dolayısı ile verilmiş olması, muhtemeldir. "İremçik peyniri" deyişine, Anadoluda da rastlanır. (Not: Süte ayran katılarak bozulduğunda oluşan sıvıya İrkit deniyor İrimçiğin İrkit kökünden gelmeside bir ihtimal)

10 Temmuz 2011 Pazar

Şibörek-Şuberek kelimesi nereden geliyor?

http://deco-00.slide.com/r/1/215/dl/elPbKoKm4j-P7K1SIhHFdwZdilLPI5U1/item

NOGAY ATASÖZÜ
Avızı şüberek bolsa, köpten tozgan bolar edi - Ağzı kumaş olsa, çoktan eskimişti

KAZAK ATASÖZÜ
Adam körki şuberek, Agaş körki japırag - Adamın güzelliği kumaş, Ağacın güzelliği yaprak

Kazakçadan kullanış örnekleri
Bazardan jartı kez kızıl şuberek satıb aldım - pazardan yarım kulaç kızıl kumaş satınaldım
Şüberek-ke tüyüw “kumaşla sarmak”
agaşka şuberek ilmek - ağaca kumaş bağlamak

şuberek örneklerden de anlaşıldığı gibi kumaş, bez, ipek gibi manalara gelmektedir
yine bir kazakça yazıda muska yapılırken ayetlerin yazıldığı kağıdın katlanıp "şuberek" yani kumaş ile kaplandığı anlatılıyor
bizim şuberek veya şibörek de kıyma çok ince açılmış hamur ile kaplanmakta

Bir manav çiböreğine göre gerçektende tatar çiböreği kumaş kadar incedir
çiböreği çibörek yapan özelliklerden birisi de ince açılmasıdır.
kumaş=şuberek gibi açılmış şibörekler

İhtimalen Şırbörek, Şuberek, Çiberek, Çuberek, Çiborek, şibörek gibi isimlerle anılan aşımız "ince kumaş" gibi bir anlamdan türemiş olabilir,
Ve bu tarz kullanım şuberek kelimesinin kumaş anlamını zaman içinde kullanımdan kaldırmış olabilir

Bohça kelimesinin poğaçaya dönüşmesi bu tür bir isimlendirmenin olabileceğinin dilde yaşayan şahididir.
Bohça bilindiği gibi elbise, çamaşır, kumaş gibi materyallerin içine konduğu bir kumaş parçasıdır
Şüberek kelimesinin kazakçadaki anlamlarından biride mendildir,  şibörek yapmak için açılan hamur parçasıda yaklaşık bir mendil büyüklüğündedir.

Gerçekten de şibörek tatar aşları içerisinde kumaşa en çok benzetilebilecek olanıdır, Hele yağı süzdürülüp hafif soğuduktan sonra elinize alıp salladığınız da bir kumaş gibi sallanmalı elinizdeki çibörek, ikiye katlanabilmeli, zaten tatar usulünde çibörek ikiye katladıktan sonra yenir.
Ayrıca şüberekin iyi pişmesi için kumaş inceliğinde açılmasıda gerek, çünkü yağ çekmemesi için çok kızgın yağda onbeş saniye kadar kısa bir zamanda pişmesi gerek, şüberek şuberek inceliğinde açılmalı.


çibörek,çiğbörek daha çok Türkiyedeki telaffuzudur
Romanyada ise şibörek ve şuberek şeklinde telaffuz edilmektedir.

Ayrıca isminin kıpçak dilinde çi kelimesini güzel anlamına geldiğinden ya da
yağa atıldığında şır sesi çıkarmasından dolayı verildiği şeklinde de bazı etimolojik izahlar bulunmakta isede pek inandırıcı görünmüyorlar, en azından şuberek=kumaş açıklaması varken.

Nafiz Gönlüşen

bu arada google a şuberek yazıp arattığımda bulduğum bir videoyu ekliyorum
Romanyadan Yalçın Faik den ŞUBEREK cırı




Son olarak Kırgızcadaki Cüpürek-Capırak (YAPRAK) benzerliğine dikkatinizi çekmek istiyorum

Proto-Türk: * čepürek
Altaic etymology: Altaic etymology Altay etimoloji: Altay etimoloji
Meaning: 1 rag, patch 2 worn, used clothing
Anlamı: 1 bez, yama 2 yıpranmış, kullanılmış giyim
Russian meaning: 1 тряпка, лохмотья 2 изношенная одежда Rus anlam: 1 тряпка, лохмотья 2 изношенная одежда
Old Turkic: čopra (perhaps = čöpre) 2 (OUygh.) Eski Türk: hindistancevizi (belki = čöpre) 2 (OUygh.)
Karakhanid: čöpür-čepür ; čopra ( ~ čübrä) 2 ( MK ) Karahanlı: Çopur-čepür hindistancevizi (~ čübrä) 2 ( MK )
Tatar: čüpräk 1 Tatar: čüpräk 1
Middle Turkic: (OKypch.) čüprek 1 ( Houts. ) Orta Türkçe: (OKypch.) čüprek 1 ( Houts. )
Turkmen: čüprek 'oakum' Türkmen: čüprek 'üstüpü'
Khakassian: sübrek 1 Khakassian: sübrek 1
Shor: šübürek 1 Şor: šübürek 1
Oyrat: čeberek, čibirek 1 Oyrat: čeberek, čibirek 1
Kirghiz: čüpürek, čüpürek-čapɨraq 1 Kırgız: čüpürek, čüpürek-čapɨraq 1
Noghai: šiberek, šüberek 1 Nogay: šiberek, šüberek 1
Bashkir: sepräk 1 Başkır: sepräk 1
Karaim: čiprek, ciprek, čüpräk 1 Karaim: čiprek, ciprek, čüpräk 1
Karakalpak: šüberek 1 Karakalpak: šüberek 1
Kumyk: čüpürek 1 Kumuk: čüpürek 1

Comments: EDT 398, VEWT 118 (confused with *čöp 'dirt'), Аникин 677. Yorum: EDT 398, VEWT 118 (ile karıştırılmamalıdır * Çöp 'kir'), Аникин 677. Perhaps (as suggested in EDT 398) connected with Karakh. Belki Karakh ile bağlı (önerilen EDT 398). ( MK ) čöpür 'goat's hair', Chag., Turkm. ( MK ) Çopur 'keçi saç/kıl', Chag, Turkm. čöpür id. Çopur id.

Blog Listem