Najpierw kołduny, później małżeństwo
Niezwykła tatarska tradycja.
Wprawna gospodyni potrafi zrobić piękne "ząbki" na brzegu pieroga.
(nogai.blogspot.com)
Kołduny tatarskie to narodowa potrawa Tatarów polskich przyrządzana w piątek lub w bajram (święto). To małe pierożki z surowym farszem mięsnym gotowane na rosole. Tradycyjne dania tej kuchni serwowane są w gospodarstwie agroturystycznym "Tatarska Jurta” w Kruszynianach.
Z ich przyrządzaniem, a następnie z jedzeniem, wiąże się cały rytuał. Tatarzy twierdzą, że gdy dziewczyna potrafi robić ząbki na pierogach, wtedy może już wychodzić za mąż.
Kołduny mogą być małe, duże, pieczone, gotowane, co najważniejsze jednak muszą być gotowane w rosole wołowym. Gotowe pierożki podaje się w osobnym talerzu, a do tego dołącza się filiżankę gorącego rosołu. Z ich spożywaniem wiąże się swoisty rytuał: kołduny je się łyżką w taki sposób, że trzeba nadgryźć końcówkę pierożka. Jeżeli jest mały, wtedy trzeba go zjeść w całości. Najważniejsze jest to, co znajduje się w środku kołduna, czyli rosołek, który wyciekł z mięsnego farszu.
Przepis
Składniki na ciasto:
2 szklanki mąki
2/3 szklanki gotowanej osolonej wody
Na farsz:
20 dag polędwicy wołowej
20 dag udźca baraniego
20 dag baraniego łoju nerkowego
sól, cukier, pieprz, 1 łyżeczka majeranku
1 ząbek czosnku
2-3 łyżki rosołu
2-3 litry rosołu wołowego
Z mąki i przegotowanej osolonej wody wyrabia się ciasto – długo około 1 godz. Gdy będzie sprężyste – wybija się je ze wszystkich stron o stolnicę, przykrywa ścierką i odkłada na godzinę. Mięsa drobno pokrojone (łój starty na tarce) doprawiane są przyprawami, cukrem i roztartym czosnkiem. Farsz wyrabia się ręką, dodając parę łyżek rosołu. Z rozwałkowanego ciasto wykrawane są krążki. Na każdym kładzie się porcję farszu i zalepia. Kołduny kładzie się na wrzący rosół i gotuje na małym ogniu przez 3 - 5 minut.
2-
Kułduny tatarskie
przez:
przez:
Czas przygotowania: 45 minut
Czas gotowania: 5 minut
Kaloryczność: 350 kcal
Ilość porcji: 6Składniki
- Ciasto:
- 2 szklanki maki
- 2/3 szklanki gotowanej osolonej wody
- Farsz:
- 20 dag polędwicy wołowej
- 20 dag udźca baraniego
- 20 dag baraniego łoju nerkowego
- sól
- cukier
- pieprz
- 1 łyżeczka majeranku
- ząbek czosnku
- 2–3 łyżki rosołu (do farszu)
- 2–3 litry rosołu wołowego
- Na rosół:
- 1 kg wołowiny (pręga, szponder)
- pęczek włoszczyzny,
- łyżeczka lubczyku,
- sól,
- pieprz.
ygotowania
Z mąki i przegotowanej osolonej wody zarobić ciągnące się ciasto, wyrabiać ok. godziny. Gdy będzie lśniące i sprężyste – wybijać je o stolnicę ze wszystkich stron, przykryć ściereczką i odłożyć na godzinę.
Wołowinę i baraninę oczyścić ze ścięgien i błon, łój schłodzić w lodówce. Mięsa drobno pokroić, łój zetrzeć na tarce, połączyć go z mięsem i doprawić przyprawami, cukrem i roztartym czosnkiem.
Farsz wyrobić ręką, dodając parę łyżek rosołu.
Ciasto rozwałkować na placek i szklanką wykrawać z niego krążki. Na każdym kłaść porcje farszu i starannie zalepiać, zwilżając brzegi.
Kułduny kłaść na wrzący rosół i gotować na małym ogniu przez 3–5 min.
Rosół tatarski robi się z mięsa wołowego doprawionego lubczykiem. Kołduny podawać w rosole (zwyczaj litewski) lub oddzielnie (zwyczaj białoruski).
3-
Bierzemy dziś pod lupę kołduny - litewskie i nie tylko! Kołduny z gminy Kuryłówka, wraz z karpiem po starzawsku i kiełbasą wiejską jodłowską zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych.
Wpisanie 3 nowych produktów – kołdunów z gminy Kuryłówka, karpia po starzawsku i kiełbasy wiejskiej jodłowskiej - na listę resortu rolnictwa, daje Podkarpaciu pierwsze miejsce wśród województw o największej liczbie polecanych produktów (141).
Wyroby te wywodzą się z różnych tradycji kulinarnych, które wspólnie tworzą tutejszą kuchnię regionalną. Same kołduny to potrawa wywodząca się z kuchni ziemiańskiej, kresowej, polsko-litewskiej. Mają tatarskie korzenie. Kołduny litewskie faszerowane są surowym mięsem – mieszanką baraniny i wołowiny, a podawane są w rosole.
Przepis na tradycyjne kołduny, a dokładnie Marzenie o kołdunach podaje Babciagramolka:
Kołduny z Kuryłówki
Kołduny podkarpackie różnią się od swoich kresowych krewnych. Pochodzą z tradycji kulinarnej gminy Kuryłówka, leżącej na krańcach dawnej Puszczy Sandomierskiej, gdzie przez wieki dominowała kuchnia kresowa. Kuryłówka to gmina typowo rolnicza, a w przygotowywaniu codziennych potraw wykorzystuje się produkty z własnych gospodarstw.
Sami mieszkańcy gminy mówią o nich tak:
„Są to okrągłe, lekko owalne kluski podobne na wielkość do jaja kurzego, zawsze nadziewane jakimś farszem. Ciasto przygotowuje się z ugotowanych ziemniaków i roztartych ziemniaków oraz tartych ziemniaków surowych – mniej więcej po równo każdych z nich. (…) Farsz do środka mógł być różny, a więc ziemniaki gotowane, ser, przesmażona na tłuszczu cebulka” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Kuryłówka).
Kołduny przygotowywano na co dzień, zwłaszcza gdy było dużo pracy w polu, np. w okresie żniw czy wykopów, ponieważ zawierały dużo węglowodanów, które dostarczały energii. Podawano je ze skwarkami i cebulką.
„Wtedy gospodyni gotowała jedzenie wcześnie rano i wstawiała do bradury, czyli duchówki, żeby było ciepłe. W pole wożono jedzenie w dużym garnku, do tego musiały być talerze, łyżki, garnuszki, kawa, herbata” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Kuryłówka).
Zobaczcie też przepisy na inne, mniej tradycyjne rodzaje kołdunów - z kurczakiem od Buni, ze śledziem od czekoladki_m i kołduny tyszkiewiczowskie od jaNiny.
trudność: łatwe
czas:
trudność: średne
czas:
trudność: średne
czas:
Bierzemy dziś pod lupę kołduny - litewskie i nie tylko! Kołduny z gminy Kuryłówka, wraz z karpiem po starzawsku i kiełbasą wiejską jodłowską zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych.
Wpisanie 3 nowych produktów – kołdunów z gminy Kuryłówka, karpia po starzawsku i kiełbasy wiejskiej jodłowskiej - na listę resortu rolnictwa, daje Podkarpaciu pierwsze miejsce wśród województw o największej liczbie polecanych produktów (141).
Wyroby te wywodzą się z różnych tradycji kulinarnych, które wspólnie tworzą tutejszą kuchnię regionalną. Same kołduny to potrawa wywodząca się z kuchni ziemiańskiej, kresowej, polsko-litewskiej. Mają tatarskie korzenie. Kołduny litewskie faszerowane są surowym mięsem – mieszanką baraniny i wołowiny, a podawane są w rosole.
Przepis na tradycyjne kołduny, a dokładnie Marzenie o kołdunach podaje Babciagramolka:
Kołduny z Kuryłówki
Kołduny podkarpackie różnią się od swoich kresowych krewnych. Pochodzą z tradycji kulinarnej gminy Kuryłówka, leżącej na krańcach dawnej Puszczy Sandomierskiej, gdzie przez wieki dominowała kuchnia kresowa. Kuryłówka to gmina typowo rolnicza, a w przygotowywaniu codziennych potraw wykorzystuje się produkty z własnych gospodarstw.
Sami mieszkańcy gminy mówią o nich tak:
„Są to okrągłe, lekko owalne kluski podobne na wielkość do jaja kurzego, zawsze nadziewane jakimś farszem. Ciasto przygotowuje się z ugotowanych ziemniaków i roztartych ziemniaków oraz tartych ziemniaków surowych – mniej więcej po równo każdych z nich. (…) Farsz do środka mógł być różny, a więc ziemniaki gotowane, ser, przesmażona na tłuszczu cebulka” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Kuryłówka).
Kołduny przygotowywano na co dzień, zwłaszcza gdy było dużo pracy w polu, np. w okresie żniw czy wykopów, ponieważ zawierały dużo węglowodanów, które dostarczały energii. Podawano je ze skwarkami i cebulką.
„Wtedy gospodyni gotowała jedzenie wcześnie rano i wstawiała do bradury, czyli duchówki, żeby było ciepłe. W pole wożono jedzenie w dużym garnku, do tego musiały być talerze, łyżki, garnuszki, kawa, herbata” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Kuryłówka).
Zobaczcie też przepisy na inne, mniej tradycyjne rodzaje kołdunów - z kurczakiem od Buni, ze śledziem od czekoladki_m i kołduny tyszkiewiczowskie od jaNiny.
To świetny przepis na wykorzystanie poświątecznych skrawków tłustej, wiejskiej szynki.
trudność: łatwe
czas:
Kołduny Tyszkiewiczowskie jaNiny - SKŁADNIKI:
- ciasto: 2 jaja
- około 3 szklanek mąki pszennej
- letnia woda
- 1 łyżka oleju
- farsz: 25 dag wędzonej szynki wiejskiej
- 10 dag suszonych grzybów
- 2 jaja
- 1 łyżka natki pietruszki
- sól, pieprz czarny do smaku
- 2 łyżki masła sklarowanego
- 2-3 cebule
Kołduny Tyszkiewiczowskie jaNiny - PRZYGOTOWANIE:
Moczymy suszone grzyby. Gotujemy je do miękkości. Do mąki wbijamy jaja i pół szklanki wody, dodajemy łyżkę oleju - mieszamy. Dosypując mąkę, jeśli trzeba wyrabiamy ciasto jak na makaron. Zawijamy w folię i odstawiamy na pół godziny. Siekamy szynkę drobniutko, siekamy ugotowane grzyby. Dodajemy jajko,pietruszkę, doprawiamy solą i pieprzem do smaku.Wałkujemy cieniutko ciasto, wykrawamy kółka, nadziewamy farszem i zlepiamy pierogi. Gotujemy je w lekko osolonej wodzie kilka minut od wypłynięcia. Obieramy cebulę, kroimy ją w piórka i smażymy na maśle sklarowanym na lekko złoty kolor. Podajemy kołduny gorące z przesmażoną cebulą.
Malutkie pierożki z nadzieniem z gotowanego mięsa kurczaka ( z zupy ) - delikatne- doskonałe jako dodatek do kremowych lub czystych zup .
trudność: średne
czas:
Kołduny z mięsem kurczaka : - SKŁADNIKI:
- 1 duże udko z kurczaka - ugotowane
- 1 cebulka
- ½ łyżki masła
- sól
- pieprz mielony
- 1 jajko
- mąka
- 2 łyżki wody
- szczypta soli
Kołduny z mięsem kurczaka : - PRZYGOTOWANIE:
Oczyścić mięso z kurczaka z chrząstek, skórek i kości . Utrzeć w malakserze na miazgę .
Cebulę utrzeć na tarce lub bardzo drobno pokroić i zeszklić na maśle .Wymieszać mięso i cebulę .Doprawić solą , pieprzem .
Zagnieść ciasto z jajka, wody, szczypty soli .Rozwałkować cienko. Wykrawać małe krążki - kieliszkiem do jajek na miękko .Na każdy kłaść kulkę farszu .Zlepiać jak małe pierożki .Gotować na osolonym wrzątku z dodatkiem masła przez 4 minuty od wypłynięcia . Wyjąć łyżka cedzakową .Podawać do zup czystych lub kremowych .
Z tej porcji wychodzi ok. 50 sztuk kołdunów .
Jeśli chcemy kołduny zamrozić to proponuję je po ugotowaniu rozłożyć na tacce tak by się nie stykały i ostudzić . Posmarować roztopionym masłem i mrozić rozłożone na płaskich tackach najlepiej w takich porcjach na 1 osobę ( wyjmujemy wtedy tyle porcji ile nam akurat potrzeba , a i łatwiej je przechowywać układając tackę na tacce .
A i jeszcze jedno- są takie specjalne ,, wycinarki " do kołdunów , pierogów - takie co to się wałkuje płat ciasta nakłada na taką kratkę dociska - w dołki wkłada kuleczki nadzienia , przykrywa drugim płatem ciasta i wałkuje po wierzchu. Pierożki same się zlepiają i robi się je hurtowo .Ale to już pewnie wszyscy wiedzą .
Cebulę utrzeć na tarce lub bardzo drobno pokroić i zeszklić na maśle .Wymieszać mięso i cebulę .Doprawić solą , pieprzem .
Zagnieść ciasto z jajka, wody, szczypty soli .Rozwałkować cienko. Wykrawać małe krążki - kieliszkiem do jajek na miękko .Na każdy kłaść kulkę farszu .Zlepiać jak małe pierożki .Gotować na osolonym wrzątku z dodatkiem masła przez 4 minuty od wypłynięcia . Wyjąć łyżka cedzakową .Podawać do zup czystych lub kremowych .
Z tej porcji wychodzi ok. 50 sztuk kołdunów .
Jeśli chcemy kołduny zamrozić to proponuję je po ugotowaniu rozłożyć na tacce tak by się nie stykały i ostudzić . Posmarować roztopionym masłem i mrozić rozłożone na płaskich tackach najlepiej w takich porcjach na 1 osobę ( wyjmujemy wtedy tyle porcji ile nam akurat potrzeba , a i łatwiej je przechowywać układając tackę na tacce .
A i jeszcze jedno- są takie specjalne ,, wycinarki " do kołdunów , pierogów - takie co to się wałkuje płat ciasta nakłada na taką kratkę dociska - w dołki wkłada kuleczki nadzienia , przykrywa drugim płatem ciasta i wałkuje po wierzchu. Pierożki same się zlepiają i robi się je hurtowo .Ale to już pewnie wszyscy wiedzą .
wigilijnym stole, podczas Postu oraz po prostu jako piątkowy obiad.
trudność: średne
czas:
Kołduny ze śledziem - SKŁADNIKI:
Kołduny ze śledziem - PRZYGOTOWANIE:
1. Ze składników zagnieść gładkie ciasto. Rozwałkować, małą szklanką wycinać krążki. 2. Grzyby oczyścić, pokroić w małą kostkę, podsmażyć na odrobinie oleju. Cebule obrać, posiekać i zeszklić na oleju. Śledzie zalać wodą i moczyć ok. 3 godz. Następnie osuszyć i drobniutko pokroić, dodać do reszty składników. Doprawić do smaku, dodać jajko, wymieszać na gładką masę. Farsz można przełożyć na durszlak, by wyciekł nadmiar wody. Na wycięte kółka ciasta nakładać po łyżeczce farszu, zlepiać jak pierogi np, przy użyciu widelca. Gotować w osolonej w wodzie z dodatkiem łyżki oleju ok. 1 min od momentu wypłynięcia. Odcedzić.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
