CANTIK

CANTIK

Foto: Fehime Çağlar

Fehime Çağlar'dan CANTIK tarifi:

Bunu ekmek hamurundan yapıyoruz..Hamuruna biraz yağ koyuyoruz ki çok yağ çekmesin...içine kıyma,soğan ve patates rendesi,kırmızı biber ve karabiberdir orjinali...fakat biber doğrayıp domates rendesi de katıyorum bazen...hani derler ya söllü söllü (sulu sulu) olur.isteğe bağlı...hamurları köçük küçük pazı şeklinde kesiyoruz ,tahtanın üstünde azıcık unla 3 parmakla bastırıp bastırıp açıp içine içi koyup,kapatıp yağa batırıp açık tarafı alta gelecek şekilde diziyoruz...alttaki yağla kaynayarak pişer çünkü..üstüne de kaymaklı yoğurt sürüp fırına atarız..tava ulkumu ise aynı iç fakat koparılan hamurlar yağa batırılıp elde çevire çevire pazılanır..dizmeye gerek yoktur ve biraz irice olur..üzerine yoğurt sürülür...kırde ise aynı hamuru uzun şerit haline getirip içini koyup şerit şeklinde kapatıp,2 parmak genişliğinde kesersin...yağa batırıp kesik tarafları alta ve üste gelecek şekilde dizersin..Dızmanada iseaçık tarafları yanlara gelir..farkı ise kırde altan yağ,üstten kaymak ile pişer...kırdenin içine haşlanmış patates,kırmızı ve karabiber karıştırılır..(patesli iç için...ben yarımçaybardağı kadar yağ koyuyorum lezzetli oluyor) peynirli iç için ise peynir lor,kesmik ve nane ile karıştırılır...orjinali böyledir..

Aynı hamurdan yapılır 4 üde...yapılışları farklıdır..üstü açık cantık olmaz....dızmanayı aynı iç,aynı hamurdan yaparsın fakat yanyana dizdiğin için o biraz daha ekmek gibi olur...cantık ile tava lokumu aradındaki fark ise tava lokumunun hamuru yağa batırılıp parmaklarla çevrildiği için çıtır ve biraz katmerlenir kenarları..kırdenin peynirleri alttan yağ ile öyle güzel eriyerek bütünleşirki lezzeti ordan gelir...üzerine sürülen kaymak ta eriyerek kırdenin içine lezzet katar....umarım anlatabildim...isim farklılıklar,alışılmış yapım farklılıkları değişik gibi görünüyor...ağzı açık cantık olmaz..adından belli CANINA TIKdemektir....Böyle duydum,öğrendim..benim tarifim böyle.SAVLUKMAN KALINIZ.. Kaynak: Fehime Çağlar

Romanyandan bir cantık resmi

Nette bulduğum Gazi Üniversitesinin bir araştırmasından bir cantık tarifi,

CANTIK (ANKARA/POLATLI)

Derleyen: Seda ATAGÜN

Derleme Tarihi: 19.12.2005

Kaynak Kişi 1: Nürsel URAL, 1958 Ankara- Polatlı- Toydemir Köyü doğumlu,annesi ve babası Kırım göçmeni, ortaokul mezunu, evli, üç çocuk annesi,ev hanımı.

Kaynak Kişi 2: Perihan ATAGÜN, 51 yaşında, iki çocuk annesi, ev hanımı

Malzemesi: Hamuru için: Bir kaşık yoğurt, bir kaşık yağ, yaş maya,

tuz ve yeterince şeker. İçi için: Yarım kilo kıyma, bir adet kuru soğan, bir

adet patates, biraz sıvı yağ, karabiber, pul biber, tuz.

Yapılışı: Un derin bir kabın içine konur, ortası açılarak, açılan kısma

yağ, yoğurt, maya ve tuz eklenerek kekten biraz daha sert kıvama gelin-

ceye kadar ılık su ilave edilir. Daha sonra el ile yoğrularak hamur haline

getirilir. Hamurun mayalanması için, içinde hamur bulunan kap bir beze

sarılarak 1,5- 2 saat bekletilir.

İçin hazırlanması için verilen tüm malzemeler karıştırılır. Daha sonra

mayalanan hamurdan  avuç  içini  kaplayacak  kadar hamur  alınır,  el  ile

bastırılarak açılır. Açılan hamurun  içine bir miktar hazırlanan harç ko-

yulur. Poğaça şeklinde kapatılır.

(F:67) Yağlanan tepsiye dizilir ve fırında

pişirilir. (F:68) Hamurun içerisine koyulan harç da çiğ olduğu için pişer-

ken suyunu hamura da salar ve böylece pişen cantıklar daha lezzetli olur.

Tatarlar buna Kırım Türkçesi ile “ sorpalı sorpalı cantık pek güzel bolur”

derler.

“Cantık” kelimesi Kırım Türkçesindeki  “cantaymak”  sözünden  gelmiştir. Türkiye Türkçesinde cantaymak “yan yatmak” anlamını karşılamaktadır. Bu yemek adını tepsiye yan yan dizilişinden almaktadır.

Not: Cantık kelimesinin orjini hakkında bir görüşte fırında ekmek pişerken ekmeğin yanına fırına tıkmaktan geldiği şeklindedir, can+tık 

Not: Şöylede olabilir, farklı yapım şekilleri olsada en çok yapılan şekli yan yan tepsiye dizmektir, can+tık yani yan yan diz, yanyana dizmekten geldiğini düşünenlerde vardır.

Not: Birde şöyle bir düşüncem var, Maya aslında tek hücreli bir canlıdır, mayalı bir hamurda canlı gibi büyümektedir, canlılık alametleri göstermektedir, can+tık yani maya+koy gibi bir adlandırmada mantıklı görünmektedir, mayalı hamura aşıtılgan veya mingen denmektedir.

Mayalı ekmek hamuru kullanılarak yapılan farklı şekillerde hamur işlerine cantık adı veriliyor, mesela çoban kobete denilen mayalı hamur işine bazı yerlerde cantık deniliyor ve cantaymak ile ilgisi olmayan sırtüstü yatan bir hamurişidir, diğer çeşitleri hep mayalı hamurdan daha küçük ebatta değişik şekillerde yapılan hamur işleridir.

Manisa, Eskişehir, Tekirdağ (Saray) ve Polatlı’da cantık adı ile bu yemek yapılmaktadır. Tatarların, kimi annesinden kimi ninesinden öğrenerek yaptıkları bu yemeği sözlü gelenek yoluyla sürdürmüşlerdir.

Ismail Ziyaeddin (1912 - 1996) in TEBREŞ isimli şiirinden cantıklı bir bölüm

Üyle vaktı boldı endí
Alay kalk aşka beslendí.
Sofra bezlerí cayıla,
Tabak, fílcanlar sayıla.

Caşlar oyından bıkmaylar,
Sofraga eş aşıkmaylar;
Onlarnı ta’ kíşkeneler
Ketíp şakırıp keleler.

Kün-evelden azírlengen
Şıpman tolı zembíllerden
Şıgaralar apakaylar,
Maylı maylı kalakaylar!

Cantık, kírde, sarburmalar,
Köbeteler, kawurmalar,
Kızargan tawuklar… bol-bol,
Aşap pítírecek sen bol!

Aştan soñra kave de bar,
Tíryakiy bolatan kartlar;
Etmiy bolmazlar adetín:
Bírer kave, bírer letín!